Bizim de SDMIM olarak inşa ediyor olduğumuz kerpiç, bin yıllardır kullanılan doğal bir malzemedir. Ana maddesi toprak olan bu yapıların, kerpiç tuğla, sıkıştırma toprak, yığma toprak ve hımış gibi çeşitleri vardır. Şimdi dilerseniz en çok merak edilen sorulara geçelim.
1) Neden yapılarımızı toprak kullanarak inşa edelim?
*Öncelikle toprak yapılar hem içinde yaşayanlar hem de çevre için sağlıklı ve zararsızdır.
*Kimyasal bir yapıya sahip olmadan ve doğal olarak en iyi ısı yalıtımını sağlar. Dışarıda hava sıcak veya soğuk olsa da ortamın sıcaklığı hep dengede kalır. Kerpiç yapı ile betonarme bir yapının iç mekanının karşılaştırıldığı bir grafiği aşağıda görebilirsiniz.
Bunun yanında yapılan bir çalışmaya göre 60 cm’lik kerpiç tuğla bir duvarın verdiği ısı konforunu, pişmiş dolu tuğla 1.20 metre, taş duvar 1.75 metre, betonarme duvar ise ancak 3.15 metre olması durumunda verebiliyor.
*Toprak yapılar titizlikle inşa edilirse karbon izi sıfıra kadar düşürülebilir.
*Kerpiç duvarlı bir ev veya yapı nefes alır. Ortamın havasını temiz tutar.
*Aynı zamanda kerpiç duvarlar ortamın nemini belli bir dengede tutar. Hava nemli ise nemi içine hapseder, nem oranı düşükse içindeki nemi ortama geri verir.
2) Kerpiç Yapı Nasıl İnşa Edilir?
Günümüz Türkiye'sinde inşa etme biçimi neredeyse tek tipleştiği için hemen herkesin ezberlediği bir yapım modeli vardır. O da betonarme yapım tekniğidir. Ancak kerpiç yapılar böyle tek tip değildir. Sınırsız bir inşa etme özgürlüğü sunar. Birçok çeşit uygulama teknikleri olduğu gibi her tekniğin de kendi içinde farklılıkları vardır. Bu sebeple inşa etme şekli mimar-işveren ilişkisi, iklim, coğrafya ve maddi imkanlar özelinde çeşitlenir.
SDMIM Mimarlık olarak İznik'te inşa ettiğimiz kerpiç ev.
3) Kerpiç Tuğla mı? Sıkıştırma Toprak mı? Alker mi? Hımış mı? Hangisini Yapmalı?
Kerpiç veya toprak inşa biçiminin bilinen 13 farklı çeşidi vardır. Ancak en çok tercih edilen kerpiç tuğla, sıkıştırma toprak ve hımıştır. Alker ise sıkıştırma toprak tekniğinin Türkiye'de bulunmuş bir alt koludur. Her bir tekniğin tercih edilme nedenleri belli başlı kararlara göre değişir. Dilerseniz bu tekniklerin öne çıkan özelliklerine bir göz atalım:
Kerpiç Tuğla Ne Demek? : Toprağın saman ve benzeri kuru otlarla karıştırılıp kurutulmasıyla elde edilir. Toprak yapıların en doğal halidir. Isı yalıtımı en yüksek ve nefes alıp verme, ortamın nemini dengeleme gibi konularda en başarılı sistemdir. Görsel olarak kerpiç tuğla daha girintili çıkıntılı olduğundan genelde sıvanır. Ancak sıvanmadan da kullanılabilir. Suya karşı direnci sanıldığı kadar eksik olmasa da akıntı suyuna karşı korunmasında fayda vardır, sıva bu sebeple de istenir. Ancak yapıyı biraz yerden yükseltmek ve iyi bir saçak da iş görecektir. Kerpiç tuğla üretimi vasıflı işçilik istemez. Ancak elbette yapının meydana getirilmesi iyi ustalık ister. Kerpiç tuğla binalar, mukavemetinin artması için genelde ahşap veya çelik konstrüksiyon ile desteklenir.
SDMIM olarak inşa ettiğimiz bir evin kerpiç tuğlalı duvarı.
Sıkıştırma Toprak Ne Demek? : Sıkıştırma toprak, toprağın kalıplar arasında sıkıştırılmasıyla elde edilir. Sıkıştırma toprak modern olarak kabul edilebilecek bir tekniktir. Yine de bu onun tarihte kullanılmadığı anlamına gelmez. Örneğin Fas'ta hala geleneksel olarak kullanılmaya devam eder. Evler kerpiç tuğla ile inşa edilirken sıkıştırma toprak duvarlar genellikle bahçe duvarı, peyzaj bölme, dış duvarlar gibi alanlarda kullanılmıştır. Sıkıştırma toprağı modern bir hale getiren bir diğer özelliği ise onun, çimento, alçı ve kireç gibi maddelerle stabilize edilmesidir. Sıkıştırma toprak yapının öne çıkan özelliği kalıbın verdiği şekil sayesinde daha düzgün duvarların elde edilmesi ve sıvasız kullanıma imkan tanımasıdır. Ayrıca harici maddelerle stabilizasyon yapıldığı için dış etmenlere karşı direnci yüksektir. Ancak bu maddeler duvarın doğallığını ve ısı yalıtımı, nefes alma gibi özelliklerini düşürür. Katkı maddesi kullanmadan da sıkıştırma toprak üretmek mümkündür.
SDMIM olarak zemin kısmını sıkıştırma toprak, üst kısmı kerpiç tuğla ile Urfa'da inşa ettiğimiz bir yapı.
Hımış Yapı Ne Demek : Hımış yapı, konstrüksiyonun ahşap olduğu ve ahşap kafeslerin arasına kerpicin doldurulmasıyla meydana getirilen yapı türü demektir. Duvarın kalınlığını ahşap iskeletin kalınlığı belirler. Öne çıkan özelliği hafif oluşudur. Ancak duvar kalınlığı genellikle 15 cm'i geçmediğinden yeterli ısı yalıtımı elde edilemez. Isı yalıtımını ve nefes alma özelliğini yükseltmek için toprak sıva ile sıvanması tavsiye edilir.
SDMIM olarak Bursa'da inşa ettiğimiz kerpiç/toprak yapının hımış iç duvarları.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi 13 farklı yapım tekniği mevcuttur. Bunlardan bir diğeri de dökme kerpiçtir. Aşağıda Gana'da dökme kerpiç tekniği ile inşa ettiğimiz yapıdan bir fotoğraf göreceksiniz.
SDMIM olarak Gana'da, dökme kerpiç yöntemiyle inşa ettiğimiz yapı.
4) Her toprak kerpiç yapı yapmak için uygun mudur? Kerpiç için nasıl toprak gereklidir?
Kerpiç veya toprak yapı üretiminde, her teknik için farklı toprak gerekmektedir. Örneğin kerpiç tuğla için kili bol, sıkıştırma toprak içinse daha dengeli toprak gerekmektedir. Tecrübelerimize göre ise bugüne kadar yaptığımız yapıların tamamı için doğru toprağı yakın çevreden elde edebildik. Yani kerpiç için gereken toprak doğru gözlem ile her yerde bulunabilmektedir.
5) Kerpiç Ev / Yapı Bakım İster mi?
Türkiye'de hali hazırda bulunan kerpiç evler genelde köylerde, bakımsız ve eski oldukları için bakım isterler. Bunu görenler de sebebin kerpiç olduğunu düşünürler. Ancak sebep eskimişlik, bakımsızlık ve doğru tekniklerle inşa edilmemiş oluşlarıdır. Bununla birlikte insan yapımı olup da bakım istemeyen hiç bir nesne yoktur. Beton ev de, otomobil de her şey bakım ister. Doğru yapılmış bir kerpiç ev uzun süre bakım istemez. Yine de bir örnek verecek olursak. Dr. Mimar Serkan Duman'ın Çanakkale'de çektiği, 1940'lı yıllarda inşa edilmiş bir kerpiç ev fotoğrafında, evin yeterince doğru teknikler kullanılmamasına ve kerpiç tuğla duvarların sıvanmamış olmasına rağmen halen neredeyse ilk günkü gibi ayakta durduğu görülmektedir.
Dr. Mimar Serkan Duman'ın çektiği bir fotoğrafta, Çanakkale'de 1940'lı yıllarda inşa edilmiş kerpiç bir ev.
6) Kerpiç Ustası Nereden Bulunur?
Her kerpiç tekniği farklı uzmanlıklar istemektedir. Kerpiç tuğla duvar örmesini bilen usta isterken, sıkıştırma toprak için kalıp ustası gerekmektedir. Yani kerpiç veya toprak özelinde bir ustalıktan ziyade herhangi bir duvarı ören veya kalıp çakabilen usta gerekmektedir. Ancak en önemli olan ise organizasyonu yapabilecek, yapının tümüne hakim bir görevlidir. Tercihen mimar olması olumlu bir durumdur. Usta ve işçilere neyi nasıl yapacaklarını anlatacak ve denetleyecek bu kişinin inşaatta bulunması bizce bir zorunluluktur.
Mustafakemalpaşa'da inşa ettiğimiz evin çalışmalarından bir fotoğraf.
6) Kerpiç Ev / Yapı Her İklime Uygun mudur? Yağışlı Bölgede Kerpiç Olur mu? Soğuk İklimde Toprak Bina Olur mu? Sıcak İklimde Kerpiç Ev Olur mu?
Kerpiç yapı her iklime uygun şekilde inşa edilebilir. Her bölgenin kendine göre gereklilikleri vardır. Örneğin yağışlı bir bölgede kerpiç ev, yağmur ve akıntılara göre şekillenmelidir. Hemen hemen bütün yapılar suyu sevmez. Kerpiç sanıldığı kadar suya karşı dayanıksız bir malzeme olmasa da diğer bütün yapılar gibi suya karşı dirençli hale getirilmelidir. Bunun dışında soğuk, sıcak bölgelerin tam aradığı yapı sistemi kerpiç yapılardır. Çünkü yazın serin, kışın sıcak olurlar.
SDMIM olarak Bursa'da inşa ettiğimiz kerpiç ev.
7) Kerpiç Evler Sağlam mıdır?
Bu soru kerpiç özelinde sorulması gereken bir soru değildir. Her yapının hangi malzeme ile inşa ediliyor olursa olsun, doğru şekilde ve o malzemenin ihtiyaçları doğrultusunda inşa edilmesi gereklidir. Kerpiç yapıların da inşa edilirken buradan hareketle doğru teknikle yapılması gerekir. Her beton yapının sağlamlığı aynı olmayacağı gibi, yanlış tekniklerle yapılmış bir kerpiç yapı doğru inşa edilmiş bir kerpiç bina ile bir olmaz. Sonuç olarak doğru bilgi, tecrübe ve tekniklerle inşa edilmiş bir kerpiç ev veya yapı sağlam da olacaktır.
Sonuç olarak doğru bilgi, tecrübe ve tekniklerle inşa edilmiş bir kerpiç ev veya yapı sağlam da olacaktır.
8) Kişi Kendisi Kerpiç Ev İnşa Edebilir mi?
Kerpiç evlerin güzel yanı temiz ve bağımsız bir yapı türü olmasıdır. Yani evi inşa ederken sağlık ve çevre ile ilgili problemlere yol açacak kimyasal ürünler kullanılmaz. Aynı zamanda ev için gerekli malzemeler yakın çevreden rahatlıkla elde edilebilir. Bu sayede her kişi ev yapımında çalışabilir. Kişinin kendi evini yapmasına gelince, bu yapı bilgisiyle ilişkilidir. İnşaat konusunda hiç tecrübesi olmayan birisi küçük bir baraka inşa edebilir belki ancak gerçek manada estetik, sağlam ve fonksiyonel bir ev yapmak için mutlaka danışmanlık alınmalıdır. Kişi illa kendisi çalışarak bir ev inşa etmek istiyorsa, doğru olan, bunun nasıl yapacağına dair yol gösterecek birisinin bulunmasıdır. Danışmanlık alınacak mimar veya yetkili, inşa faaliyetine uzak bir kişi için ev projesi hazırladığını bilerek, bu duruma uygun davranır. Bu sebeple evet kişi isterse kendisi bir kerpiç ev inşa edebilir. Örneğin SDMIM Mimarlık olarak biz, böylesine işler yaptık. Çizdiğimiz projeyi inşa edilmesi kolay biçimde tasarladık. Aynı zamanda her aşamada danışmanlık vererek kişinin evi nasıl inşa edeceğini tarif ettik.
SDMIM olarak inşa ettiğimiz bir kerpiç evin inşa aşaması.
9) Kerpiç Evler Ucuz mudur? Kerpiç Yapılar Pahalı mıdır?
En merak edilen konulardan biri kerpiç yapıların maliyetidir. Öncelikle şunu söylemek gerekiyor ki, önden üretilmediği yani prefabrike olmadıkça bir yapının maliyetini ortada bir proje yokken verebilmek imkansızdır. Bu sadece kerpiç için değil betonarme için de böyledir. Duvarı, çatısı, büyüklüğü, tipi vb. belli olmayan bir ev veya yapının fiyatı verilemez. Ayrıca kullanılacak pencere, sıva, yer döşemesi vb. gibi malzemelerin kalitesi, çeşidine göre de fiyatlar değişir. En önemlisi de niteliktir. Niteliği düşük bir yapı "ucuz" olsa neye yarar? Diyelim ki nitelikli bir betonarme ev 4X maliyet olsun, aynı boyutta niteliksiz bir betonarme ev 2X birim ise bu maliyeti 4X olan nitelikli evi pahalı yapmaz. Kerpiç yapılarda iki ana kalem bulunmaktadır. Bunlar işçilik ve ahşaptır. Eğer kişi bunlarda bir indirim sağlayabilirse fiyatları düşürecektir. Yine de sonuç olarak denilebilir ki kerpiç evler ne ucuz ne de pahalıdır.
Comments